Pieniny nie bez powodu uważane są za jeden z najpiękniejszych zakątków Polski. To właśnie o nich powstawały pierwsze przewodniki. Zachwycają swoim bogactwem przyrody, skomplikowaną budową geologiczną, pięknymi widokami oraz kulturą góralską.
„Na obszarze zaledwie 50-ciu kilometrów kwadratowych skupia się tu takie mnóstwo różnorodnych elementów rzeźby i pokrycia roślinnego, że wystarczyłoby ich na gustowne urządzenie przynajmniej kilku łańcuchów górskich.” (J. Nyka „Pieniny. Przewodnik”)
To tutaj znajduje się najstarszy w Polsce park narodowy Pieniński Park Narodowy (PPN) oraz pierwszy w Europie transgraniczny rezerwat przyrody, który obecnie przekształcił się w słowacki Pieninský Národný Park (PIENAP). Zobaczymy tutaj: pszonaka pienińskiego (to kwiat, który porasta wapienne skały, zobaczymy go tylko w Pieninach), niepylaka apollo (jednego z największych dziennych motyli w Polsce) czy słynne reliktowe sosny z najsłynniejszą sosną na Sokolicy.
Serce Pienińskiego Parku Narodowego – Pieniny Właściwe zwane Centralnymi
Sercem Parku są Pieniny Właściwe a w nich majestatyczny Masyw Trzech Koron z platformą widokową na Okrąglicy (982 m n.p.m.) oraz słynny na cały świat Spływ Dunajcem przez Przełom Pieniński.
Najpopularniejsza wersja spływu Dunajcem kończy się w Szczawnicy, miasteczku uzdrowiskowym pięknie położonym pomiędzy Pieninami i Beskidem Sądeckim. Szczawnickie wody mineralne oraz górski klimat pomagają już od XIX wieku leczyć choroby górnych dróg oddechowych.
Małe Pieniny najwyższe!
Wbrew nazwie najwyższą częścią Pienin są Małe Pieniny. Znajdujące się na południowy-wschód od Pienin Właściwych stanowią świetną bazę wypadową nie tylko na najwyższy szczyt Pienin Wysoką (1050 m n.p.m.) oraz w sąsiednim Beskidzie Sądeckim Radziejową (1262 m n.p.m.). W Małych Pieninach warto zobaczyć rezerwaty Wąwóz Homole i Białą Wodę. I przejść się grzbietem Małych Pienin przez Durbaszkę, Wysoki Wierch na Palenicę.
Zamek w Czorsztynie, w Niedzicy i jezioro Czorsztyńskie
Atrakcyjność tych gór to bogata historia. Położone na przygranicznym szlaku handlowym dwa zamki – zamek Wronin w Czorsztynie oraz zamek Dunajec w Niedzicy. Kiedyś strzegły granic a dziś są dostępne do zwiedzania. A współczesne dzieje to budowa zbiornika retencyjnego na Dunajcu nazywanego jeziorem Czorsztyńskim. A będąc w Niedzicy warto posłuchać o Spiszu i odkryć najmniej znane Pieniny Spiskie.
Bliskość granicy ze Słowacją otwiera nam drogę do poznania słowackiego północnego Spisza i planowania jednodniowych wycieczek dookoła Pienin.
Granice turystyczne i podział Pienin
Aby móc dokładnie określić, które szczyty są w Pieninach, a które nie potrzeba nam chwilkę pochylić się nad granicami Pienin jako pasma górskiego. W naszym przypadku wystarczą nam granice turystyczne, które umownie wyznaczają rejon Pienin.
Umowne granice – różne u różnych autorów – wyznaczają: od zachodu rzeka Białka, od północy jezioro Czorsztyńskie, dolina Krośnicy i potok Grajcarek, od wschodu przełęcz Rozdziela (ok. 800 m n.p.m.), od południa potoki Kamionka i Lipnik, Dunajec, wreszcie rzeczki Niedziczanka i Łapszanka.
J. Nyka, Pieniny przewodnik, wyd. Trawers, 2010
Od południa Pieniny graniczą z pasmem Magury Spiskiej, od północy z Gorcami i Beskidem Sądeckim, na zachodzie z Kotliną Orawsko-Nowotarską oraz Pogórzem Spisko-Gubałowskim.
Pieniny możemy podzielić na trzy części:
- Pieniny Spiskie – między doliną Białki a zamkiem Niedzickim; najwyższy szczyt Żar 879 m n.p.m.;
- Pieniny Właściwe (Centralne) – między Czorsztynem a Szczawnicą; najwyższy szczyt Trzy Korony 982 m n.p.m.
- Pieniny Czorsztyńskie – od przełęczy Snozka (granicę można wyznaczyć na potokach: Krośnicy, Kluszkowianki) do przełęczy Szopka (potok Szopczański, potok Pieniński), najwyższy szczyt Nowa Góra 902 m n.p.m.
- Masyw Trzech Koron – od przełęczy Szopka (potok Szopczański, potok Pieniński) po Dunajec, najwyższy szczyt Trzy Korony 982 m n.p.m.
- Pieninki – od potoku Pienińskiego po Dunajec („od Bajkowa po Hukową Skałę” J. Nyka, Pieniny przewodnik), najwyższy szczyt Czerteż 774 m n.p.m.
- Małe Pieniny – rozciągające się między Dunajcem na wysokości Szczawnicy a przełęczą Rozdziele na wschodzie, najwyższy szczyt Wysoka (Wysokie Skałki; 1050 m n.p.m.) jest najwyższym szczytem całych Pienin.
opracowane na podstawie: J. Nyka Pieniny, J. Kondracki Geografia regionalna Polski, pieninypn.pl
Autor: Joanna Opyrchał | pgsokolica | przewodnik górski (beskidzki), międzynarodowy przewodnik górski UIMLA
